Blog

W kontekście bezpieczeństwa eksploatacji i użytkowania maszyn aktualne są obecnie dwie regulacje: Dyrektywa narzędziowa 2009/127/WE oraz Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE (zmieniona Rozporządzeniem 596/2009/WE i dyrektywą 2009/127/WE).

W Polsce Dyrektywa maszynowa jest wdrażana ustawą o systemie oceny zgodności oraz rozporządzeniem ministra gospodarki regulującym wymagania zasadnicze. Natomiast Dyrektywa narzędziowa jest implementowana przez kodeks pracy oraz rozporządzenia wykonawcze, z czego najważniejsze to rozporządzenie o ogólnych przepisach BHP oraz rozporządzenie o minimalnych wymaganiach.

Warto pamiętać, że Dyrektywa maszynowa dotyczy producenta maszyny, a Dyrektywa narzędziowa koncentruje się na użytkownikach końcowych, czyli ostatecznych użytkownikach maszyn.

Dyrektywa dotycząca maszyn ma zastosowanie do wszelkich wprowadzanych do obrotu lub oddanych do użytku maszyn na terenie Unii Europejskiej. Obejmuje ona zarówno maszyny nowe, które powstają wewnątrz Unii Europejskiej, jak i te pochodzące spoza jej granic. Z kolei Dyrektywa narzędziowa skupia się na zapewnieniu bezpiecznego użytkowania maszyn przez ich klientów końcowych.

Warto podkreślić, że dyrektywy są jednolite dla całej Unii Europejskiej. Jeśli producent maszyn działa poza terytorium Polski to dyrektywy i regulacje wciąż mają zastosowanie. Jednak są one wdrażane za pomocą lokalnego prawa, co może wymagać tłumaczenia dokumentów na każdym etapie.

Należy zaznaczyć, że dyrektywy zazwyczaj są wdrażane w sposób dosłowny, co oznacza, że przepisy są przenoszone niemalże bezpośrednio. W niektórych przypadkach artykuły lub nawet całe załączniki do dyrektyw stają się głównymi punktami odnoszącymi się do regulacji lokalnych. Słowo "zazwyczaj" jest kluczowe, ponieważ istnieją wyjątki od tej reguły, co może wprowadzać pewne zamieszanie przy interpretacji Dyrektywy maszynowej.

a) Zakres

Dyrektywa maszynowa zostanie zastąpiona Rozporządzeniem w sprawie produktów maszynowych. Europejskie rozporządzenie ma tę istotną zaletę, że nie wymaga przełożenia na prawo lokalne. Oznacza to, że nie będzie już różnic w kwestii bezpieczeństwa produktów maszynowych między krajami Unii Europejskiej. Przyczyni się to do redukcji obecnych niejasności związanych choćby z różnymi numerami regulacji. To zmiana, która ma ułatwić dostosowanie się do nowych wymogów.

Warto zaznaczyć, że pomimo tej zmiany, osoby odpowiedzialne za ocenę ryzyka i zastosowanie regulacji w praktyce wciąż odgrywają kluczową rolę. Co istotne, zmiana ta nie wpłynie na to, kto wykonuje ocenę ryzyka, a w zasadzie nie zmienia nic co do wykonania samej oceny analizy ryzyka. Możliwe, że jedyną różnicą będzie język, w jakim przedstawione są przepisy w nowym rozporządzeniu, który jest niezwykle formalny i trudny do zrozumienia. To z kolei może prowadzić do różnych interpretacji. Na szczęście Komisja Europejska planuje wydać przewodnik dotyczący wdrażania nowego rozporządzenia przed datą jego wejścia w życie, czyli przed 20. stycznia 2027 roku. Patrząc na skomplikowany język Rozporządzania w sprawie produktów maszynowych, oczekiwanie na ten przewodnik może okazać się dobrą strategią. Dużą zaletą jest to, że rozporządzenie dostępne jest w lokalnych językach dla poszczególnych krajów UE. Dla Mitsubishi Electric, firmy dostarczającej rozwiązania m.in. na terenie całej Unii Europejskiej, jest to znaczące ułatwienie. Upraszcza to komunikację z producentami maszyn oraz końcowymi użytkownikami korzystającymi z rozwiązań firmy w dziedzinie automatyki, robotyki oraz systemów IT.

Dodatkowo, istnieje kategoria: wyłączenia. Do nich należy specyficzna grupa urządzeń, takich jak sprzęt domowy, elektroniczny oraz niskonapięciowe urządzenia elektryczne, w tym silniki. One podlegają dyrektywom dotyczącym niskiego napięcia lub zgodności elektromagnetycznej. Warto podkreślić, że standardowe maszyny biurowe nadal podlegają tym przepisom (tj. są wyłączone), jednak nie obejmuje to maszyn do druku przestrzennego, tworzących trójwymiarowe wytwory. Oznacza to, że drukarki 3D są teraz traktowane jako maszyny.

Wprowadzono także pewne mniej istotne zmiany, np. meble wyposażone w elektryczne sterowanie lub napęd, które teraz nie zostały wyłączone spod zakresu rozporządzenia. W kontekście sprzętu AGD oraz urządzeń komunikujących się np. poprzez WiFi z maszynami, pojawiło się także nowe wymaganie, które zobowiązuje producentów do spełnienia również dyrektywy radiowej.

Kolejną istotną zmianą w zakresie jest Załącznik II do Rozporządzenia w sprawie produktów maszynowych, który wcześniej występował jako Załącznik IV do dyrektywy maszynowej 2006/42/WE. Wprowadzono dwie nowe pozycje o numerach porządkowych:

Punkt 18 to szczególnie ważna modyfikacja. Oprogramowanie zainstalowane na sterownikach bezpieczeństwa podlegać będzie teraz regulacjom określonym w Rozporządzeniu w sprawie produktów maszynowych.

Kolejny, niezwykle kluczowy punkt nr 19, który wprowadza sztuczną inteligencję (AI) do kontekstu rozporządzenia. Odnosi się do maszyn, które mogą dokonywać zmian w swojej funkcjonalności, np. w nocy. Istotne jest, że po takich zmianach maszyna nie powinna podlegać "istotnej modyfikacji"

Aby być dobrze poinformowanym na temat nowego rozporządzenia w sprawie produktów maszynowych, warto śledzić trzy źródła:


• Bieżące informacje z oficjalnego źródła: Warto śledzić serwis Rzeczypospolitej Polskiej, który dostarcza aktualne informacje na temat nowego rozporządzenia. Można znaleźć je pod adresem: https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/dyrektywa-maszynowa
• Przewodnik Komisji Europejskiej: Warto być na bieżąco z pracami Komisji Europejskiej nad przewodnikiem do nowej dyrektywy. Ten przewodnik może okazać się cennym źródłem w zrozumieniu nowych przepisów. Należy pamiętać, że formalny język dokumentów prawnych może czasem być trudny do zinterpretowania. Przewodnik może pomóc w objaśnieniu tych przepisów w sposób bardziej zrozumiały.
• Wsparcie od ekspertów: W przypadku wątpliwości lub pytań dotyczących interpretacji nowego rozporządzenia, warto skonsultować się z ekspertami w dziedzinie regulacji maszynowych. Znają oni szczegóły praktycznej implementacji i mogą pomóc w wyjaśnieniu potencjalnie trudnych kwestii.

Jakie są główne korzyści wynikających z nowego rozporządzenia?

Pierwszą z nich jest poprawa poziomu bezpieczeństwa zarówno dla użytkowników, jak i operatorów maszyn. Ścisłe i bardziej szczegółowe wymagania techniczne oraz nowe procedury oceny zgodności przyczynią się do ograniczenia potencjalnego ryzyka związanego z eksploatacją maszyn.

Kolejnym istotnym aspektem jest zwiększenie przejrzystości na rynku maszynowym. Harmonizacja przepisów w ramach Unii Europejskiej sprawi, że producenci oraz użytkownicy będą mieli jasność, co do wymagań dotyczących bezpieczeństwa i jakości. To z kolei ułatwi handel maszynami między krajami UE oraz pozwoli na efektywniejszą wymianę informacji i doświadczeń w branży.

Rozporządzenie wprowadza także pozytywną perspektywę długoterminową dla sektora maszynowego. Dzięki bardziej spójnym i precyzyjnym regulacjom, branża może spodziewać się większej stabilności oraz harmonii w zakresie wytwarzania i wdrażania maszyn. Jednocześnie, bardziej rygorystyczne wymogi stanowiące o jakości i bezpieczeństwie mogą podnieść zaufanie klientów do oferowanych produktów.

Ostatecznie, wprowadzenie nowego rozporządzenia otwiera drzwi do innowacji i nowych technologii w dziedzinie maszyn. Producenci, dążąc do spełnienia nowych standardów, będą zmotywowani do tworzenia bardziej zaawansowanych, efektywnych i bezpiecznych rozwiązań. To z kolei może przyczynić się do rosnącej konkurencyjności branży na globalnym rynku oraz generować nowe możliwości biznesowe.

Artykuł omawia kluczowe zmiany wprowadzone przez nowe Rozporządzenie dotyczące produktów maszynowych, zastępujące obecnie obowiązującą Dyrektywę maszynową 2006/42/WE. Zmiany te mają na celu dostosowanie regulacji do dynamicznego rozwoju technologicznego oraz priorytetów ochrony środowiska. Rozporządzenie to zaczęło obowiązywać 22 maja 2023 roku, choć okres przejściowy utrzymuje ważność starej dyrektywy do 20 stycznia 2027 roku.